Lit – właściwości, działanie, dawkowanie

Lit jest jednym z pierwiastków śladowych zaliczanych do składników mineralnych. Jest on także stosowany w medycynie, a dokładnie w psychiatrii. Jakie właściwości i zastosowanie ma lit? Kiedy warto zadbać o odpowiedni poziom tego pierwiastka? Jak uzupełnić lit w organizmie?

Lit - co to jest?

Lit (Lithium) to pierwiastek chemiczny, który zaliczany jest do metali alkalicznych. W przyrodzie najczęściej nie występuje w stanie wolnym ze względu na swoją silną reaktywność i ma postać jonową.

Pierwiastek ten uzyskał szerokie zastosowanie przemysłowe – używany jest przy produkcji ceramiki i szkła, stopów metali oraz akumulatorów i ogniw litowych i litowo-jonowych.

Ponadto występuje on w śladowych ilościach w organizmach żywych. Chociaż medycyna nie poznała jeszcze w pełni jego funkcji biologicznej, to dotychczasowe badania naukowe wskazują, że ma on duże znaczenie dla stabilizacji nastroju.

Formy

Lit ma przede wszystkim formę soli, natomiast jego aktywną biologicznie postacią jest dodatni jon Li+.

Wśród form litu, jakie stosowane są w lekach i suplementach diety, znajdują się:

• Węglan litu,
• Asparaginian litu,
• Orotan litu.

Węglan używany jest jako lek w preparatach na receptę, ponieważ forma ta zawiera najwięcej biologicznie aktywnych jonów. W suplementach diety z kolei występują bezpieczniejsze, słabsze formy – asparaginian oraz organiczny orotan, przy czym orotan jest lepiej tolerowany.

Lit - występowanie w żywności

Sole litu w ciele człowieka obecne są w bardzo małych, śladowych ilościach, jednak mają one znaczenie dla działania układu nerwowego.

Lit jest pierwiastkiem, który musi być dostarczany do organizmu z zewnątrz. Występuje on naturalnie w solankach, skałach, glebie, wodzie kranowej i mineralnej. Także jest on obecny w wielu produktach spożywczych, które pobierają go z gleby i wody.

Naturalne źródła - lit w pożywieniu:

• Ziemniaki,
• Buraki,
• Jabłka,
• Pomidory,
• Papryka,
• Rośliny różowate,
• Ryby.

Właściwości

Lit zaczął być używany w medycynie od lat 40. XIX wieku. Był początkowo stosowany w leczeniu dny moczanowej, natomiast w 1871 roku neurolog William Alexander Hammond z USA zaczął wykorzystywać go z powodzeniem w leczeniu manii. Od 1886 roku w kuracji depresji stosował go także duński lekarz Carl Lange. We współczesnej psychiatrii zaczęto powszechniej używać go od 1949 roku, jednak obecnie, ze względu na dostępność innych leków, sole litu nie są już wybierane tak często jak kiedyś.

Działanie litu na psychikę ma wynikać z oddziaływania na procesy metaboliczne neuroprzekaźników, w tym katecholamin i serotoniny, poprzez ich zwrotny wychwyt. Związki te mają przyczyniać się do powstawania stanów manii i depresji. Ponadto może on podnosić poziom neuroprzekaźnika GABA – kwasu gamma-aminomasłowego, który powoduje zmniejszenie nadmiernego pobudzenia.

Główne właściwości zdrowotne litu:

• Normotymiczne – stabilizujące zaburzenia nastroju,
• Antysuicydalne – zapobiegające samobójstwom,
• Przeciwmaniakalne,
• Przeciwdepresyjne,
• Relaksujące,
• Uspokajające,
• Neuroprotekcyjne.

Lit - zastosowanie

Preparaty zawierające lit mogą być używane profilaktycznie oraz w celach redukcji dolegliwości ze strony układu nerwowego. Kiedy są one stosowane najczęściej?

Działanie na organizm:

• Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD) – jest to schorzenie charakteryzujące się naprzemiennym występowaniem zespołów maniakalnych i depresyjnych. Sole litu używane są w profilaktyce oraz w leczeniu choroby afektywnej dwubiegunowej, także w skojarzeniu z innymi lekami.
• Depresja – lit stabilizuje nastrój, dlatego pomaga nie tylko w epizodach manii, lecz też stosowany jest u osób z depresją. Zmniejsza ryzyko pojawiania się wątków depresji w ChAD i najczęściej stosowany jest wtedy w połączeniu z innymi lekami. Może zwiększać efektywność leków przeciwdepresyjnych. Także znalazł zastosowanie w przypadkach depresji lekoopornej. Badania naukowe wykazały również, że lit zmniejsza ryzyko samobójstwa u osób doświadczających zaburzeń depresyjnych.
• Zaburzenia nastroju – pierwiastek ten może łagodzić częste zmiany nastroju, w szczególności te związane z nadmierną pobudliwością.
• Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD) – zaburzenia polegające na ciągłym występowaniu powtarzających się myśli albo czynności, czemu towarzyszą lęk, napięcie. Lit może pomagać w zmniejszeniu objawów zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych, redukując częstotliwość pojawiania się natrętnych myśli i czynności. Z tego względu może być on także pomocny w leczeniu nałogów, między innymi narkomanii, alkoholizmu.
• Problemy z zasypianiem – u niektórych osób stosujących lit zauważana jest poprawa jakości snu.
• Jadłowstręt psychiczny – pierwiastek ten ma pomagać w przypadku osób z tą dolegliwością, między innymi w anoreksji.
• Stres – pozwala łagodzić objawy nadmiernego stresu, pomaga w relaksacji, stabilizuje nastrój.
• ADHD – ze względu na działanie łagodzące na układ nerwowy może pomagać osobom, u których zdiagnozowano ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej.
• Choroby neurodegeneracyjne – działanie litu powoduje, że jest on uznawany za pierwiastek o działaniu neuroprotekcyjnym, czyli chroniącym układ nerwowy. Ma on zmniejszać ryzyko powstania otępienia, jednak dotychczas nie udowodniono naukowo tego powiązania.

Sprawdź naturalne preparaty z litem

Jak stosować?

Suplementy diety z litem w formie organicznej jak orotan litu stosowane są w celu poprawy samopoczucia. Ze względu na zastosowanie bezpieczniejszej soli oraz niższej dawki można zakupić lit bez recepty.

Zasady suplementacji:

• Jak brać? Według zaleceń producenta, które można znaleźć na etykiecie produktu.
• Po jakim czasie działa? Najczęściej działanie odczuwane jest po paru tygodniach od rozpoczęcia suplementacji.
• Jak długo brać? Suplementy zaleca się zażywać do uzyskania poprawy samopoczucia, a potem rzadziej w celu podtrzymania efektu. U osób zażywających leki z węglanem litu jego stosowanie może być zalecane stale.

Dawkowanie

W przypadku suplementów diety zawierających orotan litu zalecane dawkowanie wynosi 5 mg dziennie. Dawkowanie leków ustalane jest indywidualnie.

Nie należy przekraczać zalecanej dawki dziennej litu, ponieważ jego nadmierna ilość może spowodować pojawienie się poważnych skutków ubocznych.

Przeciwwskazania

Leki i suplementy diety z litem nie powinny być używane przez osoby z nadwrażliwością na ten pierwiastek i na składniki zawierających go preparatów.

Wśród przeciwwskazań do stosowania litu znajdują się także:

• Okres ciąży – szczególnie pierwszy trymestr, ponieważ może on spowodować uszkodzenie płodu,
• Karmienie piersią – pierwiastek ten może przenikać do pokarmu,
• Dzieci poniżej 12. roku życia,
• Schorzenia sercowo-naczyniowe,
• Ciężka niewydolność nerek,
• Nieleczona niedoczynność tarczycy,
• Niewyrównane nadciśnienie tętnicze,
• Padaczka,
• Choroba Parkinsona,
• Choroba Addisona,
• Białaczka.

Lit - skutki uboczne

Lit może powodować powstanie działań niepożądanych, do których zaliczają się:

• Nudności,
• Obniżony apetyt,
• Duże pragnienie,
• Osłabienie mięśni,
• Drżenie rąk,
• Osłabienie pracy tarczycy.

Przedawkowanie litu może prowadzić do zatrucia oraz do uszkodzenia nerek.

Jaki wybrać?

W celu suplementacji litu zaleca się stosowanie środków zawierających łagodniejszą, organiczną formę tego pierwiastka – orotan.

Lit - suplement, tabletki

Suplement z taką formą litu to Lit Aliness 5 mg, który zawiera 100 tabletek w opakowaniu. Jedna tabletka jest źródłem 135 mg orotanu litu oraz 5 mg litu. Pierwiastek w suplemencie pozyskiwany jest z naturalnych skał magmowych oraz źródeł solankowych. Tabletki nie zawierają zbędnych składników, w tym barwników, konserwantów i innych dodatków technologicznych.

Lit - zamów online

Lit - gdzie kupić?

Preparaty z litem można zakupić w aptekach, sklepach z produktami prozdrowotnymi, zielarniach.

Czy można kupić lit bez recepty? Bez konieczności okazywania recepty od lekarza można kupić suplementy diety z litem zawierające jego formy jak asparaginian czy orotan. Na receptę wydawane są preparaty zawierające silniej działający węglan litu.

Cena

Koszt zakupu suplementów z litem wynosi od około 20 do 40 złotych w zależności od wybranego producenta, dawki i liczby tabletek.

Źródła:
1. Leczenie litem – stan wiedzy na rok 2020, Janusz Rybakowski, Psychiatr. Pol. 2020; 54(6): 1047–1066. - Mechanizm działania jonów litu w ośrodkowym układzie nerwowym, Oliwia Gawlik, Jolanta Rabe-Jabłońska, Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 2008, 8(4), s.211-217.
2. Neuroprotective action of lithium in disorders of the central nervous system, Chi-Tso Chiu, De-Maw Chuang, HHS Author Manuscripts, PMC3172812.
3. Decreased risk of suicides and attempts during long-term lithium treatment: a meta-analytic review, Ross J Baldessarini, Leonardo Tondo, Paula Davis, Maurizio Pompili, Frederick K Goodwin, John Hennen, Bipolar Disord. 2006 Oct;8(5 Pt 2):625-39.
4. A Randomized, Double-Blind, Crossover Study of Methylphenidate and Lithium in Adults With Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder: Preliminary Findings, Marı ́a Flavia Dorrego, Lilia Canevaro, Gabriela Kuzis, Liliana Sabe, Sergio E. Starkstein, J Neuropsychiatry Clin Neurosci 14:3, Summer 2002.