Kozieradka

Jakie właściwości lecznicze i zastosowanie ma kozieradka pospolita?

Kozieradka pospolita, także określana jako kozieradka lekarska, jest rośliną o szerokich właściwościach zdrowotnych, która od wieków używana jest w medycynie naturalnej. Zobacz, kiedy warto sięgnąć po preparaty z kozieradką i jak ją stosować!

Kozieradka – co to jest?

Kozieradka pospolita (Trigonella foenum-graecum L.) to gatunek rośliny wchodzącej w skład rodziny bobowatych.

Rodzimym obszarem, na którym występuje kozieradka, jest Azja, głównie rejon Kaukazu, kraje takie jak Turkmenistan i Uzbekistan, a także Europa Wschodnia, w tym Litwa, Estonia, Ukraina czy Mołdawia. Uprawiana jest ona też w innych obszarach, w tym w Polsce.

Kozieradka znana była już w okresie starożytnym. Nasiona tej rośliny zostały znalezione w grobowcu Tutenchamona i starożytnym mieście Lakisz w Palestynie. Wzmianki na jej temat można zobaczyć w papirusie Ebersa – słynnym staroegipskim piśmie medycznym, a także w pierwszym polskim opracowaniu botanicznym z XVI wieku napisanym przez Szymona Syreńskiego – Syreniusza.

Kozieradka – nazwy

Ziele to spotykane jest pod różnymi nazwami:

• Fenugreek – w języku angielskim.
• Greckie siano – od łacińskiej nazwy foenum-graecum,
• Boża trawka,
• Kozioroźnik,
• Trawa żelazista,
• Fenegryka.

Jak wygląda kozieradka?

Kozieradka lekarska jest rośliną jednoroczną. Dobrze rośnie na słonecznych, osłoniętych od wiatru obszarach, a także lubi ziemię o dużej zawartości wapnia.

Ma mocny, palowy korzeń i wyprostowaną łodygę, która jest słabo rozgałęziona. Wydaje trójlistkowe, jajowate liście, a także kwiaty o rurkowatych kielichach o żółtawym kolorze.

Owoce kozieradki mają formę wygiętego strąku wypełnionymi 15 romboidalnymi albo pryzmatycznymi nasionami w beżowym kolorze, które przypominają kaszę gryczaną.

Kozieradka jest również rośliną zapylaną przez owady i rośliną miododajną, co oznacza, że pszczoły mogą produkować z niej miód.

Składniki aktywne kozieradki

Jako surowiec zielarski stosowane są nasiona kozieradki, które zawierają w składzie wiele wartościowych substancji.

Głównie składniki czynne w kozieradce to:

• Śluz polisacharydowy – nasiona zawierają nawet ponad 40% tego składnika,
• Saponiny steroidowe, w tym saponiny furostanolu, pochodne diosgeniny oraz fenugrekina,
• Alkaloidy, w tym trygonelina,
• Witaminy, w tym witamina D, PP i F,
• Flawonoidy, w tym kwercetyna, apigenina, luteolina,
• Lecytyna,
• Cholina,
• Białka roślinne,
• Olejki eteryczne.

Zawierające ekstrakt z rośliny takiej jak kozieradka tabletki, kapsułki i inne preparaty są często standaryzowane na zawartość substancji aktywnych, co oznacza, że ich ilość odpowiada ilości deklarowanej przez producenta.

Kozieradka – właściwości lecznicze

Dla ziela kozieradka właściwości zdrowotne prezentują się następująco:

• Stymuluje produkcje soków żołądkowych, trzustkowych i jelitowych,
• Osłania błony śluzowe przewodu pokarmowego,
• Ma działanie żółciotwórcze i żółciopędne,
• Wspomaga procesy tworzenia krwinek,
• Wykazuje działanie przeciwzapalne,
• Pozwala na redukowanie „złego” cholesterolu LDL,
• Ma działanie hipoglikemiczne – pomaga w normalizacji poziomu cukru we krwi,
• Wspiera działanie układu oddechowego przez stymulację produkcji śluzu,
• Wpływa na produkcję hormonów, w tym testosteronu,
• Wykazuje działanie mlekopędne – przyspieszające produkcję pokarmu,
• Redukuje zmiany skórne, w tym obrzęki, czyraki, ropnie, stłuczenia.

Kozieradka – zastosowanie

Wiele osób sięga obecnie po suplementy i inne preparaty, których głównym składnikiem jest kozieradka. Na co pomaga i kiedy warto po nią sięgnąć?

Kozieradka na cholesterol

Stosowanie kozieradki pospolitej polecane jest osobom z wysokim poziomem „złego” cholesterolu, czyli cholesterolu LDL. Kozieradka działanie w tym zakresie zawdzięcza dużej ilości saponin steroidowych, które pomagają w zredukowaniu cholesterolu w osoczu krwi, co przekłada się na mniejsze ryzyko miażdżycy oraz innych chorób układu krążenia.

Kozieradka na cukrzycę

Suplementy diety i ziele kozieradki polecane są również dla osób z problemem insulinooporności i cukrzycy. Powoduje ona aktywację receptorów insulinowych, co przekłada się na większe wydzielane insuliny i obniżenie poziomu glukozy we krwi. Dodatkowo kozieradka pomaga w wychwytywaniu glukozy i dzięki temu także wykazuje działanie hipoglikemiczne.

Kozieradka na odchudzanie

Ze względu na swoje właściwości hipoglikemiczne kozieradka polecana jest dla osób na dietach odchudzających. Wspomaga również trawienie oraz stymuluje procesy metaboliczne.

Kozieradka na potencję i na libido

Badania potwierdzają, że kozieradka może podnosić poziom testosteronu u mężczyzn. Wpływa ona dzięki temu na zwiększoną płodność i na libido. Wynika to z zawartości różnych typów glukozydów w jej nasionach, które mają androgeniczne i anaboliczne działanie.

Zawierający składnik jak kozieradka suplement polecany jest dla mężczyzn z problemami z potencją, starających się o dzieci.

Kozieradka na laktację

Zależność kozieradka a hormony widoczna jest również u kobiet w okresie karmienia piersią.

Tradycyjnie stosowana jest ona w celu wsparcia laktacji, czyli zwiększenia produkcji mleka.

Kozieradka na stawy

Ze względu na działanie przeciwzapalne może być używana przy problemach stawowych, na przykład w chorobach reumatycznych, RZS – reumatoidalnym zapaleniu stawów, artretyzmie.

Kozieradka na włosy

W przypadku stosowania rośliny takiej jak kozieradka efekty to między innymi zredukowane wypadanie włosów, ich silniejszy porost i mocniejsza struktura. Można wykorzystać ją w formie suplementów lub jako wcierka na noc albo po myciu włosów.

Jak stosować kozieradkę?

Kozieradka lekarska jest oferowana w kilku formach:

• Suplementy diety z kozieradką – mają postać kapsułek, tabletek i kropli z ekstraktem z kozieradki,
• Nasiona kozieradki całe i mielone – używane jako przyprawa w kuchni orientalnej oraz jako surowiec do przygotowywania naparów, wcierek,
• Olej z kozieradki – zdrowy olej, który może być dodawany na zimno do sałatek, sosów,
pieczywa, a także pity samodzielnie, ponadto sprawdza się w pielęgnacji włosów,
• Kosmetyki z kozieradką – jest ona stosowana głównie w kosmetykach do włosów, takich jak oleje, maski, odżywki, wcierki.

Dawkowanie kozieradki

Suplementy diety zawierające w składzie ekstrakt z kozieradki najczęściej stosuje się w dawce 500-600 mg dziennie.

Napary z kozieradki przygotowuje się, parząc nasiona albo proszek w szklance wrzątku przez 15 minut pod przykryciem lub gotując przez 30 minut. Można pić je 2-3 razy dziennie lub stosować jako okłady na skórę i wcierkę do włosów.

Skutki uboczne kozieradki

Kozieradka lekarska jest uznawana za bezpieczny surowiec roślinny, który rzadko powoduje działania niepożądane.

Kozieradka – skutki uboczne:

• Bóle brzucha,
• Niestrawność,
• Wzdęcia,
• Biegunki,
• Bóle głowy,
• Zmiana zapachu i zabarwienia moczu,
• Reakcje uczuleniowe.

Kozieradka – przeciwwskazania

Suplementacja kozieradką nie jest wskazana w poniższych przypadkach:

• Nadwrażliwość na substancje aktywne,
• Okres ciąży – może spowodować skurcze macicy i poronienie,
• Karmienie piersią – zaleca się konsultację z lekarzem przed jej zastosowaniem,
• Problemy z tarczycą – stosowanie kozieradki może zaburzać wydzielanie hormonów tarczycy,
powodując ich obniżoną ilość,
• Stosowanie leków obniżających poziom glukozy we krwi – może spowodować hipoglikemię,
• Niedociśnienie – kozieradka może powodować obniżenie ciśnienia tętniczego krwi,
• Stosowanie leków obniżających ciśnienie – ze względu na powyżej wskazane działanie.

Kozieradka – gdzie kupić?

Duża popularność kozieradki sprawiła, że obecnie jest ona łatwo dostępna w różnych sklepach stacjonarnych i internetowych, między innymi w zielarniach, aptekach, sklepach ze zdrową żywnością, sklepach z suplementami diety i marketach.

Kozieradka – cena

Tabletki i kapsułki z kozieradką kosztują około 20-80 złotych za opakowanie zawierające 30-90 sztuk do stosowania na 1-3 miesiące. 1 kilogram ziaren lub mielonej kozieradki to wydatek 15- 30 złotych.

Źródła:
1.B. Król-Kogus, M. Krauze-Baranowska, Kozieradka pospolita (Trigonella foenum graecum L.) – tradycja stosowania na tle wyników badań naukowych, „Postępy Fitoterapii”, 2011, nr 3, s. 185-190.
2.J.N. Shashikumar, P.S. Champawat, V.D. Mudgal i in., A review: Food, medicinal and nutraceutical properties of fenugreek (Trigonella Foenum-Graecum L.), „International Journal of Chemical Studies”, 2018, t. 6, nr 2, s. 1239-1245.
3.Smith, Michael. "Therapeutic applications of fenugreek." Alternative Medicine Review 8.1 (2003): 20-27.
4.Al‐Habori, Molham, and Amala Raman. "Antidiabetic and hypocholesterolaemic effects of fenugreek." Phytotherapy Research: An International Journal Devoted to Pharmacological and Toxicological Evaluation of Natural Product Derivatives 12.4 (1998): 233-242.
5.Mansoori, Anahita, et al. "Effect of fenugreek extract supplement on testosterone levels in male: A meta‐analysis of clinical trials." Phytotherapy Research 34.7 (2020): 1550-1555.
6.Srinivasan, K. "Fenugreek (Trigonella foenum-graecum): A review of health beneficial physiological effects." Food reviews international 22.2 (2006): 203-224.
7.Majumdar, Jayjeet, et al. "Fenugreek, a potent hypoglycaemic herb can cause central hypothyroidism via leptin–a threat to diabetes phytotherapy." Experimental and Clinical Endocrinology & Diabetes 125.07 (2017): 441-448.