GABA

GABA (kwas gamma-aminomasłowy) – co to jest i kiedy warto go brać?

Kwas gamma-aminomasłowy, w skrócie określany jako GABA, jest bardzo ważnym składnikiem wpływającym na układ nerwowy człowieka. Jego niedobory mogą powodować pogorszone samopoczucie psychiczne, problemy z pamięcią, koncentracją. Zobacz, czym dokładnie jest GABA i kiedy warto suplementować ten związek!

GABA – co to jest?

Kwas γ-aminomasłowy, również kwas gamma-aminomasłowy, kwas 4-aminobutanowy, a także GABA (od angielskiego gamma-aminobutyric acid) jest rodzajem organicznego związku zaliczanego do grupy aminokwasów.

GABA jest związkiem działającym jako neuroprzekaźnik, neurotransmiter. Przenosi on sygnały pomiędzy komórkami nerwowymi, czyli neuronami, komórkami mięśniowymi i gruczołowymi. Jego największe ilości obecne są w podwzgórzu i w układzie pozapiramidowym.

W organizmie człowieka dochodzi do biosyntezy GABA z wykorzystaniem glutaminianu oraz pirydoksyny (witaminy B6). Synteza nie zawsze jest jednak wystarczająca, dlatego ważne jest dostarczanie go z zewnątrz.

GABA – właściwości

Kwas gamma-aminomasłowy wykazuje przede wszystkim działanie hamujące i potrafi oddziaływać na cały układ nerwowy. Łączy się on z receptorami GABA, które znajdują się praktycznie we wszystkich komórkach nerwowych.

Hamujące działanie tego związku powoduje, że redukuje on nadmierne pobudzenie, obniżając przekaźnictwo impulsów nerwowych pomiędzy neuronami.

Właściwości GABA:

• Uspokajające,
• Wyciszające,
• Łagodzące,
• Zmniejszające pobudzenie,
• Przeciwdrgawkowe,
• Miorelaksacyjne – rozluźniające mięśnie szkieletowe,
• Wzmagające koncentrację,
• Wspomagające zasypianie,
• Wspierające procesy wydzielania hormonu wzrostu, insuliny.

GABA a dopamina i serotonina

Dla dobrego samopoczucia ważne jest utrzymywanie odpowiednich poziomów wszystkich neuroprzekaźników.

Podczas gdy kwas gamma-aminomasłowy ma działanie redukujące pobudzenie, działanie dopaminy polega głównie na poprawie samopoczucia, dodaniu energii do działania, zwiększeniu libido.

Z kolei serotonina jest neuroprzekaźnikiem, który nazywany jest hormonem szczęścia. Poprawia satysfakcję, wpływa pozytywnie na zasypianie, podwyższa samopoczucie.

Objawy niedoboru GABA

Nieprawidłowa ilość GABA w organizmie może powodować pojawienie się nieprawidłowości w pracy układu nerwowego.

W przypadku niedoborów mogą pojawić się objawy jak:

• Zaburzona koncentracja,
• Problemy z pamięcią,
• Obniżenie nastroju,
• Stany depresyjne,
• Łatwiejsze denerwowanie się,
• Ataki paniki,
• Problemy ze snem,
• Obniżenie motywacji,
• Apatia.

GABA w jedzeniu

Związek ten jest obecny w wybranych produktach spożywczych. Ich jedzenie może zatem pomóc w podwyższeniu jego poziomu w organizmie.

Największa ilość GABA znajduje się nabiale, szczególnie w produktach z bakteriami fermentacji mlekowej. Również zawierają go różne kiszonki i zioła.

Naturalnie kwas gamma-aminomasłowy występuje w produktach spożywczych jak:

• Zielona herbata,
• Kozłek lekarski – waleriana,
• Kiszona kapusta,
• Ogórki kiszone,
• Buraki kiszone,
• Jogurt naturalny,
• Kefir.

Suplementy z GABA

Obecnie w sprzedaży dostępna jest gama suplementów zawierających kwas gamma-aminomasłowy.

Zawierający związek jak GABA suplement może być przyjmowany w przypadku podejrzenia niedoborów tego związku. Suplementacja pomaga wtedy w utrzymaniu jego właściwego poziomu w organizmie.

Suplementy z GABA oferowane są w zróżnicowanych wariantach, między innymi pod kątem dawki składnika aktywnego, a także dodatkowych składników.

Najczęściej stosuje się suplementy zawierające wyłącznie GABA. Można jednak sięgnąć też po preparaty złożone, zawierające dodatkowe substancje jak ekstrakty z roślin, witaminy, minerały.

Zastosowanie GABA

W przypadku GABA działanie tego związku obserwowane jest głównie w pracy układu nerwowego. Kiedy warto sięgnąć po suplementy zawierające kwas gamma-aminomasłowy?

GABA na sen

Najczęściej suplementy z GABA rekomendowane są dla osób mających problemy ze snem. Dotyczy to zwłaszcza bezsenności, nocnego wybudzania się, braku uczucia wyspania po nocy, także na skutek pracy w systemie zmianowym. Stosowanie GABA pomaga wtedy w zasypianiu oraz wydłuża fazę snu głębokiego.

Co lepiej wybrać – GABA czy melatonina? Oba te związku mają pozytywny wpływ na sen, przy czym GABA ma szersze zastosowanie, ponieważ dodatkowo wycisza i uspokaja w ciągu dnia.

Aby poprawić jakość snu, można też zdecydować się na suplementy zawierające GABA i składniki jak waleriana, magnez, melatonina, witamina B6.

GABA a stres

Właściwy poziom tego związku umożliwia redukcję odczuwanego stresu, a także lęku, zdenerwowania.

Preparaty z GABA pomagają w uspokojeniu, wyciszeniu, ponieważ redukują poziom kortyzolu we krwi, który z kolei nazywany jest „hormonem stresu”.

GABA a depresja

Dobrym wyborem może być również używanie GABA w przypadku pogorszonego samopoczucia psychicznego, stanów depresyjnych i depresji.

Poprzez zmniejszenie stresu, zdenerwowania, wprowadzenie w stan relaksu pomaga w walce z obniżonym samopoczuciem.

GABA na nerwicę

Stosowanie preparatów z GABA rekomendowane jest też w przypadku objawów nerwicy – zdenerwowania, lęków, roztrzęsienia, wzmożonego napięcia nerwowego.

GABA na koncentrację i pamięć

Pozytywny wpływ kwasu gamma-aminomasłowego jest też obserwowany w postaci poprawy funkcji poznawczych, w tym koncentracji, pamięci oraz uwagi.

Z tego względu stosowanie tego związku polecane jest w trakcie wysiłku intelektualnego, na przykład osobom pracującym umysłowo, studentom.

GABA a epilepsja

Pojawiają się również doniesienia na temat powiązania GABA i leczenia epilepsji.

Zbyt mała ilość tego związku w organizmie może powodować ataki epilepsji. Równowaga neurotransmiterów pozwala wtedy na poprawę stanu zdrowia u osób z tą dolegliwością.

GABA – opinie

W przypadku suplementów zawierających GABA opinie użytkowników są zasadniczo pozytywne.

Zauważają oni przede wszystkim większe wyciszenie, wypoczęcie, szczególnie w przypadku nadmiernego stresu, bezsenności.

Jak stosować GABA?

Suplementy zawierające kwas gamma-aminomasłowy są obecnie dostępne w formie tabletek i kapsułek o różnych dawkach.

Jak długo stosować suplementy z GABA? Nie zaleca się korzystania z nich długotrwale. Najlepiej zażywać je maksymalnie przez kilka tygodni.

Kiedy brać GABA – rano czy wieczorem? Najczęściej poleca się suplementację w godzinach wieczornych, około pół godziny przed snem.

GABA – dawkowanie

Rekomendowana dawka GABA wynosi od 500 mg do maksymalnie 3000 mg dziennie. Najlepiej rozpocząć od mniejszej dawki, aby sprawdzić reakcję organizmu.

Środek należy po połknięciu popić wodą. Można stosować suplementy w trakcie posiłku albo po nim.

Dokładne informacje dotyczące zażywania suplementów zawierających GABA można znaleźć na etykietach i w ulotkach.

GABA – przeciwwskazania

Suplementy z GABA nie powinny być używane przez kobiety w ciąży oraz karmiące piersią.

Nie powinno się również łączyć GABA z alkoholem, który wpływa na zaburzenie poziomu neuroprzekaźników.

GABA – skutki uboczne

Chociaż kwas gamma-aminomasłowy jest związkiem występującym naturalnie w organizmie, może być on niebezpieczny dla zdrowia. Dotyczy to w szczególności przypadków nadmiaru tego neurotransmitera.

Skutki uboczne nadmiaru GABA to w szczególności:

• Zaburzenia rytmu serca,
• Nadmierna senność,
• Zmęczenie,
• Zaburzenia trawienne,
• Bóle głowy,
• Problemy z oddychaniem.

Nie należy też stosować GABA zbyt długo, ponieważ związek ten może powodować uzależnienie.

Gdzie kupić suplement GABA?

Zawierające GABA tabletki i kapsułki mogą zaoferować punkty jak apteka, zielarnia, sklep dla kulturystów, sklep z suplementami diety. Duży wybór produktów dostępny jest w internecie.

Do zakupienia preparatów zawierających kwas gamma-aminomasłowy nie trzeba posiadać recepty.

Ile kosztują suplementy z GABA?

W przypadku suplementów z kwasem gamma-aminomasłowym – GABA cena nie jest wysoka. Zazwyczaj za opakowanie zawierające 100 kapsułek preparatu należy zapłacić około 20-35 złotych.

Cena zależna jest od dawki, dlatego preparaty z niższą ilością GABA można kupić taniej od tych zawierających większą ilość tego związku. Wyższe ceny dotyczą również preparatów złożonych, które zawierają dodatkowe substancje aktywne.

Źródła:
1. Kowalski A., Rębas E., Żylińska L., Kwas γ-aminomasłowy – metabolizm i jego zaburzenia, Postępy biochemii, 2007.
2. Evert Boonstra i inni, Neurotransmitters as food supplements: the effects of GABA on brain and behavior, „Frontiers in Psychology”, 6, 2015, s. 1520.
3. Ngo D.H., Vo T.S., An Updated Review on Pharmaceutical Properties of Gamma-Aminobutyric Acid, Molecules. 2019 Jul 24;24(15):2678.