Kwas Askorbinowy

Kwas askorbinowy (witamina C) – właściwości i suplementacja

Kwas askorbinowy, szerzej znany jako witamina C, jest jedną z najczęściej suplementowanych witamin, która jest niezbędna dla ludzkiego organizmu. Jakie wykazuje ona właściwości? Kiedy warto sięgnąć po suplementy z kwasem askorbinowym?

Kwas askorbinowy – co to jest?

Pod pojęciem kwasu askorbinowego (łac. acidum ascorbicum) znajduje się witamina C. Jest to związek o silnych właściwościach przeciwutleniających, który zaliczany jest do kategorii witamin rozpuszczalnych w wodzie. Ma on także charakter egzogenny, dlatego organizm nie może wytworzyć go samodzielnie.

Kwas askorbinowy, który występuje w formie naturalnej, to kwas L-askorbinowy. Niekiedy określany jest on również jako witamina C lewoskrętna. Z kolei w suplementach diety może mieć też inne postaci, na przykład L-askorbinianu sodu, potasu albo wapnia, 6-palmitynianu L-askorbylu, liposomów witaminy C czy estru witaminy C.

Związek ten występuje również pod nazwą E300, gdy stosowany jest w formie dodatku do żywności.

Źródła kwasu askorbinowego

Naturalnie znajduje się w wielu produktach spożywczych, głównie roślinnych. Wbrew pozorom, jego najbogatszymi źródłami wcale nie są cytryny, grejpfruty i pomarańcze.

Kwas askorbinowy obecny jest w największych ilościach w poniższych produktach:

• Acerola,
• Owoce róży,
• Papryczki chili,
• Czarna porzeczka,
• Papryka,
• Natka pietruszki.

Warto wskazać, że kwas L-askorbinowy jest bardzo wrażliwy na wysokie temperatury, światło słoneczne j powietrze, co prowadzi do jego utleniania.

Kwas askorbinowy – właściwości

Witamina C wykazuje zróżnicowane właściwości prozdrowotne. Zmniejsza ona ryzyko wystąpienia różnych dolegliwości, a także pomaga w ich naturalnej kuracji.

Główne właściwości kwasu askorbinowego:

• Jest bardzo silnym przeciwutleniaczem, który redukuje aktywność wolnych rodników,
• Pomaga w obniżeniu ryzyka różnych rodzajów nowotworów,
• Wspiera działanie układu odpornościowego i skraca czas trwania przeziębień i grypy,
• Wpływa na wytwarzanie kolagenu, który jest głównym składnikiem tkanki łącznej,
• Bierze udział w procesach aktywacji wielu enzymów,
• Wspomaga działanie układu krążeniowego,
• Pomaga stabilizować poziom cukru we krwi,
• Wpływa na mineralizację kości, zmniejszając ryzyko ich złamań,
• Korzystnie oddziałuje na zęby i dziąsła,
• Uczestniczy w procesach produkcji noradrenaliny i dopaminy,
• Stabilizuje samopoczucie psychiczne,
• Wspomaga prawidłowe widzenie,
• Ułatwia przyswajanie żelaza.

Niedobory kwasu askorbinowego

Niewystarczająca ilość kwasu askorbinowego w organizmie może prowadzić do pojawienia się zróżnicowanych objawów, zależnie od stopnia jego braku.

Do skutków niedoboru kwasu askorbinowego zaliczane są:

• Osłabiona odporność i częstsze zapadanie na infekcje,
• Kruchość naczyń krwionośnych, co prowadzi do ich pękania,
• Bolesność i obrzęki stawów,
• Powolne gojenie się ran,
• Osłabienie chrząstek stawowych,
• Zapalenia dziąseł i paradontoza,
• Szkorbut – choroba objawiająca się krwawieniem dziąseł i wypadaniem zębów.

Na niedobory witaminy C narażeni są przede wszystkim palacze, osoby stosujące diety eliminacyjne, ze schorzeniami sercowo-naczyniowymi, nadwagą i niedowagą, sportowcy, kobiety stosujące środki antykoncepcyjne.

Istnieje możliwość sprawdzenia poziomu witaminy C we krwi, co pozwala na ustalenie jej ilości w organizmie.

Kwas askorbinowy – zastosowanie

Preparaty z kwasem askorbinowym w składzie pozwalają na ustabilizowanie jego poziomu w organizmie. Na co pomaga suplementacja kwasu askorbinowego?

Obniżona odporność

Suplementacja witaminy C jest rekomendowana dla osób, u których występuje obniżona odporność, co przekłada się na częstsze przeziębienia, grypę i inne infekcje. Przyczynia się ona także do skrócenia czasu trwania chorób i redukcji ich objawów.

Choroby układu krążenia

Badania prowadzone na temat witaminy C wykazały, że jej suplementacja może redukować ryzyko nadciśnienia tętniczego, zmniejszać nadmierny poziom cholesterolu, a także redukować ryzyko choroby wieńcowej, miażdżycy i udarów mózgu.

Nowotwory

Istnieją doniesienia, że witamina C redukuje ryzyko powstawania nowotworów, a także może ona sprzyjać ich leczeniu. Nie należy jednak używać jej zamiast terapii konwencjonalnej.

Skóra

Kwas askorbinowy jest niezbędnym związkiem do produkcji kolagenu. Kolagen natomiast ma kluczowy wpływ na stan skóry i błon śluzowych. Właśnie dlatego jego suplementacja polecana jest dla osób, które chcą poprawić wygląd skóry, przyspieszyć gojenie się zmian skórnych i ran.

Witamina C jest również składnikiem wielu kosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji skóry twarzy i ciała. Wykazuje ona właściwości nawilżające, przyspiesza procesy regeneracji skóry, a także redukuje widoczne na niej zmiany pigmentacyjne. Dodatkowo zabezpiecza ją przed działaniem wolnych rodników, dlatego ma działanie przeciwstarzeniowe.

Niedobory żelaza

Wspomaga pracę układu krążeniowego przez zwiększenie przyswajalności żelaza. Niedobory tego składnika mineralnego przyczyniają się do niedokrwistości – anemii.

Cukrzyca

Stosowanie witaminy C wspiera redukcję poziomu cukru we krwi u osób z cukrzycą. Także zmniejsza ona ryzyko pojawienia się powikłań na skutek cukrzycy, między innymi nefropatii cukrzycowej oraz retinopatii cukrzycowej.

Profilaktyka złamań

Stosowanie kwasu L-askorbinowego redukuje ryzyko złamań, między innymi w przebiegu osteoporozy. Związek ten poprawia mineralizację kości i wzmacnia ich strukturę.

Choroby neurodegeneracyjne

Stosowanie kwasu askorbinowego może zmniejszać ryzyko związane z rozwojem chorób neurodegeneracyjnych, do których zaliczane są choroba Parkinsona oraz choroba Alzheimera.

Stany lękowe i depresja

Badania naukowe nad kwasem askorbinowym wykazały, że jego suplementacja może redukować poziom lęku, a także zmniejszać objawy depresyjne.

Jak przyjmować kwas askorbinowy?

Głównym źródłem kwasu askorbinowego powinna być zdrowa, zbilansowana dieta. Dodatkowo można zadbać o jego odpowiednią ilość w organizmie z użyciem suplementów.

Suplementy diety z kwasem askorbinowym występują w wielu postaciach, między innymi są to tabletki, suplementy w proszku oraz w płynie.

Preparaty zawierające ten związek mogą mieć również złożoną formułę. Oznacza to, że poza witaminą C mają one w składzie także inne substancje, na przykład poprawiające stan układu odpornościowego.

Kwas askorbinowy – dawkowanie

Zalecana dzienna dawka kwasu askorbinowego to 70-100 mg w przypadku osób dorosłych oraz 40-50 mg w przypadku dzieci, zależnie od ich wieku. Większe dawki witaminy C rekomendowane są dla osób palących papierosy, kobiet ciężarnych i karmiących oraz z niedoborami.

W przypadku suplementów diety najczęściej stosowane są dawki rzędu 1000 mg, czyli 1 g, co odpowiada 1250% RWS – referencyjnej wartości spożycia.

Maksymalna dopuszczalna dzienna dawka witaminy C to 2000 mg, czyli 2 g. Stosowanie jej w większych ilościach zwiększa ryzyko pojawienia się skutków ubocznych.

Jaką formę kwasu askorbinowego wybrać?

Suplementy zawierające w składzie kwas askorbinowy mają różne formy. Co wybrać – askorbinian sodu czy kwas askorbinowy, a może liposomalną witaminę C?

Kwas askorbinowy występuje zarówno w postaci naturalnej, jak i syntetycznej. Wykazują one podobny poziom wchłaniania oraz skuteczność.

Za najlepiej przyswajalną formę kwasu askorbinowego uznaje się tę liposomalną, która określana jest jako liposomalna witamina C. Wykorzystuje ona cząsteczki tłuszczów – liposomów, które chronią ten związek i poprawiają jego wchłanianie w układzie pokarmowym. Ma ona jednak wyższą cenę niż suplementy zawierające zwykły kwas L-askorbinowy.

Dla osób, które mają problemy żołądkowo-jelitowe podczas suplementacji witaminy C, zalecane są sole kwasu askorbinowego w formie L-askorbinianu sodu, wapnia oraz potasu.

Kwas askorbinowy – skutki uboczne

Stosowanie kwasu askorbinowego w rekomendowanych dawkach nie powoduje zasadniczo pojawienia się poważnych skutków ubocznych. Mogą one jednak wystąpić u niektórych osób, między innymi przy zbyt wysokich dawkach, nadwrażliwości na składniki suplementu.

Do działań niepożądanych wynikających ze stosowania kwasu askorbinowego zaliczane są:

• Wysypka skórna,
• Zaburzenia trawienne – wymioty, biegunki, bóle brzucha,
• Podwyższony poziom kwasu szczawiowego w organizmie, co prowadzić może do kamicy dróg moczowych.

Kwas askorbinowy – przeciwwskazania

Związek ten jest zasadniczo bezpieczny dla organizmu, natomiast nie powinien być on suplementowany przez każdego.

Do głównych przeciwwskazań zaliczane są:

• Nadwrażliwość na składniki suplementów,
• Zaburzenia czynności nerek,
• Zwiększone ryzyko powstawania kamieni nerkowych,
• Hemochromatoza – genetyczna choroba zaburzająca metabolizm żelaza,
• Talasemia – choroba powodująca zaburzoną syntezę hemoglobiny,
• Niedokrwistość syderoblastyczna.

Zasadniczo można stosować kwas askorbinowy w ciąży, natomiast przed rozpoczęciem suplementacji zaleca się konsultację z lekarzem.

Kwas askorbinowy – gdzie kupić?

Kwas askorbinowy w proszku, kapsułkach oraz płynach można kupić bez problemów w różnych sklepach – zielarniach, aptekach, sklepach oferujących suplementy diety. Także jest on oferowany w sklepach internetowych.

Ile kosztuje kwas askorbinowy?

Za preparaty zawierające kwas askorbinowy cena wynosi najczęściej od 20 złotych do 60 złotych.

Źródła:
1. Wartanowicz, M., and S. Ziemlanski. "Rola witaminy C [kwasu askorbinowego] w fizjologicznych i patologicznych procesach ustroju czlowieka." Żywienie Człowieka i Metabolizm 19.3 (1992): 193-205.
2. Monika Zielińska-Pisklak, Łukasz Szeleszczuk, Marzena Kuras, Rola witaminy C i cynku we wspomaganiu układu odpornościowego, Lek w Polsce, vol 23, nr 11-12’13.
3. Guo‐Chong Chen i wsp.: Vitamin C Intake, Circulating Vitamin C and Risk of Stroke: A Meta‐Analysis of Prospective Studies. J Am Heart Assoc., 2013, 2(6), e000329.
4. Block, Gladys. "Vitamin C and cancer prevention: the epidemiologic evidence." The American journal of clinical nutrition 53.1 (1991): 270S-282S.
4. Y Sun i wsp.: Dietary vitamin C intake and the risk of hip fracture: a dose-response meta-analysis. Osteoporos Int, 2018, 29(1), 79-87.
5. A W Ashor i wsp.: Effects of vitamin C supplementation on glycaemic control: a systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials. Eur J Clin Nutr, 2017, 71(12), 1371-1380.
6. Peter P Zandi i wsp.: Reduced risk of Alzheimer disease in users of antioxidant vitamin supplements: the Cache County Study. Arch Neurol, 2004, 61(1), 82-8.
7. Zohreh Mazloom i wsp.: Efficacy of supplementary vitamins C and E on anxiety, depression and stress in type 2 diabetic patients: a randomized, single-blind, placebo-controlled trial. Pak J Biol Sci, 2013, 16(22), 1597-600.