Jodek Potasu

Jodek potasu – czym jest i kiedy go stosować?

Jodek potasu jest związkiem zawierającym w składzie jod – pierwiastek niezbędny dla zdrowia człowieka. W jakich przypadkach warto zdecydować się na jego suplementowanie?

Jodek potasu – co to jest?

Jodek potasu jest również określany jako sól potasowa kwasu jodowodorowego albo w skrócie jako KI od Kalii Iodidum.

Związek ten ma postać białego proszku albo bezbarwnych kryształków i dobrze rozpuszcza się w wodzie.

Jodek potasu ma szerokie zastosowanie, między innymi używany jest on w analizach chemicznych, procesach syntezy organicznej, a także jako składnik diety i lek. Jest on dodawany do soli kuchennej oraz jest związkiem obecnym w różnych preparatach leczniczych i suplementach diety.

W jakich preparatach występuje jodek potasu?

W użyciu można znaleźć różne preparaty zawierające jodek potasu. Najpopularniejsze z nich to:

• Płyn Lugola – jest to płynny preparat zawierający w składzie czysty jod w roztworze wodnym jodku potasu.
• Jodyna – jest roztworem jodu z etanolem, który zawiera dodatek jodku potasu.
• Tabletki z jodkiem potasu – stosowane są głównie jako zawierający jodek potasu suplement lub lek.
• Maści z jodkiem potasu – preparaty do użytku zewnętrznego w formie maści, które zawierają w składzie jodek potasu z innymi substancjami – tiosiarczanem jodu, wodą oczyszczoną.
• Jodek potasu w proszku – środek używany głównie do prowadzenia analiz chemicznych, oferowany jako jodek potasu CZDA, czyli czysty do analizy.

Jodek potasu – właściwości

Preparaty zawierające jodek potasu mogą być używane w różnych celach, zarówno leczniczych, jak i profilaktycznych.

Prezentowane przez jodek potasu działanie jest następujące:

• Dezynfekuje,
• Przyspiesza gojenie się ran,
• Reguluje pracę tarczycy – wpływa na wydzielanie tyroksyny (T4) oraz trójjodotyroniny (T3),
• Chroni tarczycę przed promieniowaniem radioaktywnym,
• Dba o prawidłową pracę serca,
• Wspiera działanie układu nerwowego,
• Działa wykrztuśnie,
• Wspomaga procesy metaboliczne,
• Umożliwia przemiany witaminy A,
• Wspiera prawidłowy rozwój płodu.

Zastosowanie jodku potasu

Zawierające jodek potasu tabletki i płyny mogą być używane w celu poprawy pracy organizmu człowieka. Rekomenduje się stosowanie jodku potasu na zalecenie lekarza. Kiedy jest on wskazany?

Niedoczynność tarczycy

Stosowanie jodu może pomóc w redukcji objawów niedoczynności tarczycy, do której dochodzi między innymi na skutek braku tego pierwiastka. Niedobory jodu mogą również zwiększać ryzyko raka tarczycy.

Nie zaleca się natomiast zażywania jodku potasu w przypadku choroby autoimmunologicznej tarczycy Hashimoto, ponieważ może to doprowadzić do zaostrzenia jej objawów.

Ciąża i okres karmienia piersią

Niedobory jodu są bardzo niebezpieczne dla kobiet w ciąży, ponieważ mogą one prowadzić do wad wrodzonych u dzieci i zwiększają ryzyko poronień. Brak jodu zwiększa też ryzyko stanu przedrzucawkowego występującego u kobiet w ciąży oraz może być powodem problemów z zajściem w ciążę.

Ze względu na takie działanie tego pierwiastka zaleca się suplementację preparatów z jodem jeszcze przed rozpoczęciem starań o ciążę.

O odpowiednią ilość jodu w diecie należy zadbać też w okresie laktacji, ponieważ jest on przekazywany dziecku z mlekiem matki.

Promieniowanie radioaktywne

Preparaty z jodkiem potasu stosowane są na promieniowanie radioaktywne. Pomagają one w ochronie tarczycy przed wchłanianiem radioaktywnych związków jodu powstających na skutek skażenia radioaktywnego, na przykład podczas katastrof jądrowych.

Po przyjęciu preparatu z jodkiem potasu dochodzi do wysycenia tarczycy jodem nieradioaktywnym, dlatego nie wchłania ona związków radioaktywnych.

Zaleca się podanie preparatów z jodem na 24 godziny przed przewidywaną ekspozycją na promieniowanie radioaktywne albo do 2 godzin po wystąpieniu ekspozycji. Im szybciej zostanie on zastosowany, tym lepszą daje ochronę tarczycy.

Jodek potasu – dawkowanie

Rekomendowana dzienna dawka jodu w formie jodku potasu to 110-150 µg (mcg) dla osoby dorosłej. U kobiet ciężarnych i karmiących zaleca się dzienne spożycie jodu na poziomie 250 mcg.

W przypadku suplementacji najczęściej stosuje się dawki 200 mcg, co odpowiada 133% RWS – referencyjnej wartości spożycia dla osoby dorosłej.

Z kolei dawka maksymalna dla jodku potasu wynosi 1-2 g dziennie.

Nie należy przekraczać zalecanej dawki i stosować dawek maksymalnych, ponieważ zwiększają one ryzyko skutków ubocznych.

Jodek potasu czy płyn Lugola?

Oba te preparaty zawierają jod, dlatego można stosować je zamiennie. Dla wielu osób wygodniejsze w stosowaniu są tabletki z jodkiem potasu od płynu Lugola.

Jodek potasu – czy jest szkodliwy?

Jod jest niezbędnym dla człowieka pierwiastkiem i jego niedobory mogą powodować poważne skutki, między innymi niedoczynność tarczycy, poronienia u kobiet ciężarnych, wady wrodzone u dzieci, w tym upośledzenie umysłowe.

Nadmiar jodu może jednak również wywołać niekorzystne objawy, między innymi rozregulowanie pracy tarczycy, co prowadzi do jej nadczynności lub niedoczynności, chorób autoimmunologicznych tarczycy, w tym choroby Hashimoto, raka tarczycy.

Należy zatem stosować jodek potasu jedynie w przypadku wystąpienia jego niedoborów, zwiększonego zapotrzebowania lub w innych sytuacjach, na przykład przy promieniowaniu radioaktywnym. Nie należy zażywać go przy przeciwwskazaniach do jego stosowania.

Jodek potasu – skutki uboczne

Stosowanie jodku potasu może powodować skutki uboczne, do których zaliczane są głównie:

• Gorączka,
• Wymioty,
• Biegunki,
• Odczuwane pieczenie w ustach, gardle i żołądku,
• Zaburzenia pracy serca,
• Wsypka na skórze określana jako jodermia,
• Nadczynność tarczycy,
• Niedoczynność tarczycy i wyższe ryzyko raka tarczycy w przypadku długotrwałego stosowania.

Jodek potasu – przeciwwskazania

Preparatów zawierających jodek potasu nie powinno się stosować w następujących przypadkach:

• Nadczynność tarczycy,
• Zaburzenia pracy naczyń krwionośnych z hipokomplementemią,
• Nadwrażliwość na jodek potasu lub inne substancje w preparacie,
• Choroby autoimmunologiczne wywołujące objawy skórne, w tym opryszczkowate zapalenie skóry Duhringa.

Ostrożność w stosowaniu preparatów z jodkiem potasu zalecana jest też w przypadku innych chorób tarczycy, w tym choroby Hashimoto i choroby Gravesa-Basedowa, zaburzeń pracy nerek i nadnerczy, przy stosowaniu leków hamujących pracę tarczycy.

Jodek potasu – gdzie kupić?

Preparaty zawierające jodek potasu oferowane są głównie przez apteki, a także zielarnie, sklepy z suplementami diety. Można zakupić płyny i tabletki bez recepty.

Ile kosztuje jodek potasu?

W przypadku preparatów zawierających jodek potasu cena wynosi najczęściej około 25-30 zł za 200-250 tabletek o dawce 200 mcg.

Źródła:
1. Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, pod redakcją Mirosława Jarosza, Ewy Rychlik, Katarzyny Stoś, Jadwigi Charzewskiej, 2020.
2. Gietka-Czernel M. Profilaktyka niedoboru jodu. Postępy Nauk Medycznych 2015, 12, 839-845.
3. Christina Yarrington i wsp.: Iodine and Pregnancy. J Thyroid Res., 2011, 2011, 934104.
4. Lyn Patrick i wsp.: Iodine: deficiency and therapeutic considerations. Altern Med Rev, 2008, 13(2), 116-27.
5. Feng, Tianjun, and L. Robin Keller. A multiple-objective decision analysis for terrorism protection: Potassium iodide distribution in nuclear incidents. Decision Analysis 3.2 (2006): 76-93.