Lizyna

Czym jest lizyna i kiedy warto ją suplementować?

Lizyna jest bardzo ważnym aminokwasem białkowym, który zaliczany jest do grupy aminokwasów egzogennych. Jaka jest jego rola w organizmie człowieka? Kiedy warto stosować suplement z lizyną?

Lizyna – co to jest?

Aminokwasy są składnikami budulcowymi białek. Do grupy aminokwasów zaliczana jest lizyna, która także określana jest skrótami Lys albo K.

Lizyna jest aminokwasem egzogennym, co oznacza, że organizm człowieka nie może go sam produkować. Z tego powodu lizyna musi być dostarczana wraz z dietą.

Aminokwas ten został odkryty przez niemieckiego lekarza Heinricha Drechsela, który w 1889 roku pozyskał ją z kazeiny – białka mleka.

L-lizyna a lizyna – czym się różnią?

Lizyna bywa również określana jako L-lizyna. L-lizyna jest formą aktywną tego aminokwasu, który obecny jest w organizmach żywych. Właśnie dlatego nazwy te stosowane są zamiennie, ponieważ odnoszą się do tego samego związku.

Lizyna – gdzie występuje?

Jest ona składnikiem wielu białek i obecna jest zarówno w produktach pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego. Największa ilość lizyny znajduje się w produktach zwierzęcych.

Zdrowa, zbilansowana dieta jest w stanie dostarczyć niezbędną ilość tego aminokwasu do organizmu człowieka.

Jej naturalne źródła pokarmowe to:

• Mięsa,
• Ryby,
• Jajka,
• Mleko,
• Maślanka,
• Jogurty,
• Sery żółte,
• Sery pleśniowe,
• Strączki, w tym soja, groch, soczewica, ciecierzyca, fasola.

W mniejszych ilościach występuje ona w orzechach i nasionach, kaszach, produktach pełnoziarnistych, czekoladzie.

Lizyna – właściwości

Aminokwas ten odgrywa ważną rolę w ciele człowieka, ponieważ wpływa on na wiele zachodzących w nim procesów.

Lizyna – działanie na organizm człowieka:

• Jest składnikiem budulcowym białek, szczególnie tych znajdujących się w kościach i mięśniach,
• Ma duże znaczenie dla prawidłowego rozwoju i wspomaga wzrost,
• Uczestniczy w procesach produkcji różnych związków, między innymi enzymów, hormonów oraz przeciwciał,
• Dzięki niej produkowany jest kolagen, który jest ważnym składnikiem tkanki łącznej, skóry, chrząstki stawowej,
• Wspomaga wchłanianie wapnia w organizmie,
• Uczestniczy w procesach metabolicznych tłuszczów i wspiera produkcję L-karnityny,
• Pozytywnie wpływa na układ krążeniowy i redukuje ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, w tym miażdżycy,
• Poprawia pracę układu odpornościowego, zmniejszając ryzyko infekcji,
• Wspomaga działanie układu nerwowego, a przez to korzystnie wpływa na funkcje poznawcze.

Niedobory lizyny

Brak lizyny może powodować wystąpienie objawów niedoboru, natomiast nie są one specyficzne i zwykle są one wiązane z innymi dolegliwościami albo gorszym samopoczuciem.

Do głównych objawów niedoboru lizyny zaliczane są:

• Uczucie zmęczenia i rozdrażnienia,
• Osłabienie, brak siły,
• Pogorszona koncentracja i pamięć,
• Obniżenie odporności,
• Anemia,
• Przekrwione oczy,
• Wypadanie i osłabienie włosów,
• Zawroty głowy.

Lizyna – zastosowanie

Suplementowanie lizyny pozwala na uzupełnienie jej braków i zapobiega im w przyszłości. Na co działa ten aminokwas?

Lizyna dla sportowców

Jest bardzo często używana przez sportowców, ponieważ pomaga w uzyskaniu lepszych wyników treningowych. Wchodzi w skład wielu odżywek białkowych dla sportowców. Stosowanie lizyny pomaga w regeneracji organizmu po wysiłku fizycznym, umożliwia szybszą budowę masy mięśniowej i modelowanie sylwetki. Dodatkowo umożliwia ona szybsze spalanie tkanki tłuszczowej, ponieważ wspiera produkcję L-karnityny.

Lizyna a koronawirus

Wspiera układ odpornościowy i zmniejsza ryzyko zachorowania na różne infekcje i skraca czas ich trwania. Może również pomagać w przypadku koronawirusa wywołującego COVID-19, dlatego suplementacja tego aminokwasu zmniejszać może ryzyko zachorowania i przyspieszyć leczenie.

Lizyna na opryszczkę

U osób stosujących lizynę opryszczka szybciej znika, ponieważ aminokwas ten powoduje zmniejszanie ilości argininy przyswajanej przez organizm. Arginina to aminokwas, który wykorzystywany jest przez wirus opryszczki ludzkiej (HSV) do replikacji. Wobec tego lizyna może obniżyć ryzyko rozwoju opryszczki i przyspieszyć jej leczenie. Zalecana jest szczególnie osobom, u których dochodzi do częstych nawrotów tej dolegliwości.

Lizyna na stawy

Stosowanie lizyny może pomóc w przypadku problemów stawowych, między innymi bólów, sztywności i osłabienia stawów, a także po urazach. Wspomaga ona produkcję kolagenu, który jest ważnym związkiem dla stawów. Aby uzyskać najlepsze efekty, warto stosować lizynę razem z witaminą C oraz z proliną.

Lizyna na włosy

Braki lizyny mogą spowodować osłabienie i wypadanie włosów, więc ten aminokwas jest ważny dla osób, które pragną zadbać o ich kondycję. Buduje on strukturę włosów, dlatego suplementacja może pomóc w poprawie stanu włosów – zmniejszyć ich wypadanie i wzmocnić strukturę włosów.

Lizyna a zaburzenia psychiczne

Badania wykazały, że lizyna oraz arginina mogą redukować zaburzenia lękowe, także w przypadku lęku spowodowanego przez stres. Również może ona redukować objawy towarzyszące schizofrenii u pacjentów leczonych risperidonem.

Lizyna na oczy

Braki lizyny mogą być powodem pogorszenia wzroku, dlatego utrzymanie jej odpowiedniego poziomu w organizmie jest ważne dla zdrowia oczu. Aminokwas ten jest także składnikiem suplementów diety pomagających w prawidłowym widzeniu. Nie ma jednak na razie jednoznacznych dowodów na jego skuteczność w tym poprawie wzroku.

Lizyna a trądzik

Stosowanie lizyny jest też dobrym wyborem dla osób doświadczających problemów ze skórą. Może ona pomagać w walce z trądzikiem, szczególnie wtedy, gdy pojawia się on w trakcie osłabienia organizmu, co sprzyja namnażaniu się bakterii i wirusów. Dodatkowo aminokwas ten dba o zdrowy i młody wygląd skóry oraz przyspiesza jej regenerację.

Lizyna a cukrzyca

Badania prowadzone na temat lizyny wykazały, że może ona redukować nadmiar glukozy w organizmie i wspomagać produkcję insuliny i glukagonu u osób z cukrzycą typu II.

Jak stosować lizynę?

Suplementy diety z lizyną są dostępne w sprzedaży w kilku formach.

Zawierające związek jak lizyna tabletki i kapsułki są wybierane najczęściej, ponieważ są łatwe w zażywaniu. Można również kupić lizynę w proszku, która przeznaczona jest do mieszania z wodą, sokiem lub innymi napojami.

Dokładne informacje o tym, jak przyjmować lizynę, można znaleźć na etykiecie wybranego preparatu.

Rodzaje suplementów z lizyną

Preparaty z lizyną można podzielić na dwie kategorie – te zawierające wyłącznie ten aminokwas oraz preparaty złożone, które mają również inne składniki.

Do popularnych preparatów złożonych z lizyną w składzie zaliczają się odżywki białkowe dla sportowców, suplementy typu AOL zawierające AAKG (alfaketoglutaran L-argininy), L-ornitynę oraz L-lizynę, suplementy wspomagające działanie układu krążeniowego, wzrok czy stawy.

Lizyna – dawkowanie

Zapotrzebowanie dzienne na lizynę u osób dorosłych to około 1 g. Wynosi ono dokładnie 12-45 mg na 1 kg masy ciała.

W suplementach diety zalecane dawkowanie lizyny to najczęściej od 500 mg do 1 g.

Należy pamiętać o tym, że suplementy nie mogą zastąpić zbilansowanej diety. Nie należy też stosować dawki większej niż zalecana przez producenta.

Jakie przeciwwskazania ma lizyna?

Lizyna w suplementach diety nie ma wielu przeciwwskazań i jest uznawana zasadniczo za bezpieczny związek, jeśli stosowana jest w zalecanej dawce.

Suplementów z lizyną nie powinny stosować:

• Kobiety w ciąży,
• Kobiety karmiące piersią,
• Osoby przed zabiegami i operacjami,
• Osoby z hiperkalcemią – zbyt wysokim poziomem wapnia we krwi,
• Osoby chorujące na hiperlizynemię – jest to genetyczna dolegliwość powodująca zbyt dużą ilość lizyny we krwi oraz w płynie mózgowo-rdzeniowym ze względu na jej zaburzony metabolizm.

Osoby ze schorzeniami wątroby i nerek powinny skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji.

Lizyna – skutki uboczne

W trakcie stosowania lizyny mogą pojawić się skutki uboczne. Dotyczy to w szczególności stosowania jej w zbyt wysokich ilościach – więcej niż 10-15 g w ciągu dnia.

Działania niepożądane przy zażywaniu lizyny to głównie:

• Nudności,
• Biegunka,
• Wzdęcia,
• Bóle brzucha.

Ile kosztują suplementy z lizyną?

W przypadku suplementów zawierających aminokwas jak lizyna cena wynosi najczęściej od 20 do 60 złotych.

Źródła:
1. https://pl.wikipedia.org/wiki/Lizyna
2. Miro Smriga i wsp.: Oral treatment with L-lysine and L-arginine reduces anxiety and basal cortisol levels in healthy humans. Biomed Res, 2007, 28(2), 85-90.
3. Singh M. i wsp.: Medicinal uses of L-lysine: past and future. International Journal of Research in Pharmaceutical Sciences, 2011, 2, 4.
4. Singh, B. B., Udani, J., Vinjamury, S. P., Der-Martirosian, C., Gandhi, S., Khorsan, R., Nanjegowda, D., Singh, V. (2005). Safety and effectiveness of an L-lysine, zinc, and herbal-based product on the treatment of facial and circumoral herpes. Alternative medicine review: a journal of clinical therapeutic, 10(2), 123–127.
5. Kalogeropoulou, D., LaFave, L., Schweim, K., Gannon, M. C., Nuttall, F. Q. (2009). Lysine ingestion markedly attenuates the glucose response to ingested glucose without a change in insulin response. Am J Clin Nutr., 90(2), 314–320.
6. Hosking, A.-M., Juhasz, M., Atanaskova Mesinkovska, N. (2019). Complementary and Alternative Treatments for Alopecia: A Comprehensive Review. Skin Appendage Disord, 5, 72-89.
7. Smriga, M., Ando, T., Akutsu, M., Furukawa, Y., Miwa, K., Morinaga, Y. (2007). Oral treatment with L-lysine and L-arginine reduces anxiety and basal cortisol levels in healthy humans. Biomed Res., 28(2), 85–90.
8. Zeinoddini, A., Ahadi, M., Farokhnia, M., Rezaei, F., Tabrizi, M., Akhondzadeh, S. (2014). L-lysine as an adjunct to risperidone in patients with chronic schizophrenia: a double-blind, placebo-controlled, randomized trial. Journal of psychiatric research, 59, 125–131.